DE MOL: MYTHEN EN FOLKLORE DOOR DE GESCHIEDENIS HEEN

Mollen, die kleine gravende zoogdieren, hebben altijd al de menselijke nieuwsgierigheid en verbeelding geprikkeld, voordat ze de bête noire werden van tuiniers die van ze af wilden. Door de eeuwen heen en door verschillende culturen heen hebben ze niet alleen een pad door de aarde geëffend, maar ook door mythen, legenden en folklore over de hele wereld. Mollen zijn veel meer dan gewoon dieren die onder onze voeten leven. Ze zijn gehuld in een aura van mysterie en zijn de hoofdrolspelers geworden in veel fascinerende verhalen. Dit artikel verkent de mythen, volksverhalen en andere overtuigingen rond deze onopvallende wezens door de geschiedenis heen.

MOLLEN IN DE WERELDMYTHOLOGIE

In de oudheid speelde de mol vaak een symbolische rol in mythologie en religieuze overtuigingen. Bij de Grieken werd hij bijvoorbeeld geassocieerd met Hades, de god van de onderwereld, vanwege zijn ondergrondse habitat.

De Romeinen zagen mollen als voortekenen en interpreteerden hun verschijning als goddelijke tekenen. Andere culturen kenden een goddelijke rol of speciale krachten toe aan de mol, soms als gids voor verloren zielen, soms als bewaker van de geheimen van de aarde.

VOLKSVERHALEN EN SPROOKJES

Volksverhalen zijn er in overvloed met verhalen waarin de mol een belangrijke rol speelt, vaak om een moraal te leren of culturele waarden te illustreren. In sommige verhalen is de mol sluw en wijs en helpt hij de helden om door beproevingen heen te komen. In andere verhalen belichaamt hij kwaliteiten als nederigheid en ijver. Deze verhalen weerspiegelen niet alleen de perceptie van de mol in verschillende samenlevingen, maar ook de levenslessen die door die culturen worden gewaardeerd.

SYMBOLIEK VAN DE MOL IN GEZEGDEN EN SPREEKWOORDEN

De mol heeft ook zijn weg gevonden in de taal, via uitdrukkingen en spreekwoorden die de culturele houding ten opzichte van dit dier weerspiegelen. Zo illustreert de uitdrukking “faire une montagne d’une maupinière” (“van een mol een berg maken”) het idee om een klein probleem buiten proporties op te blazen, direct geïnspireerd door het gedrag van de mol. Deze uitdrukkingen verschillen sterk van taal tot taal, maar ze laten allemaal zien hoe de mol door zijn unieke levenswijze een krachtige metafoor is geworden in de menselijke communicatie.

BIJGELOOF EN VOLKSGELOOF

Mollen zijn ook het onderwerp geweest van veel bijgeloof en volksgeloven. In sommige streken werd het tegenkomen van een mol gezien als een slecht voorteken, terwijl het in andere streken werd gezien als een teken van geluk, vooral als het hol werd gevonden. Deze overtuigingen leidden vaak tot rituelen en gebruiken om geluk aan te trekken of ongeluk af te weren. Hier zijn een paar uitdrukkingen die verband houden met de mol:

• Het hebben van mollenogen: Deze uitdrukking wordt gebruikt om iemand met een zeer slecht gezichtsvermogen te beschrijven, verwijzend naar het relatief slechte gezichtsvermogen van mollen, die zijn aangepast aan het leven onder de grond en geen hoge niveaus van gezichtsscherpte vereisen.
• Van molshopen bergen maken: Dit betekent een probleem overdrijven, het belangrijker maken dan het in werkelijkheid is. De uitdrukking roept het beeld op van een klein hoopje aarde dat door een mol wordt gemaakt en als een groot obstakel wordt gezien.
• Werken als een mol: Hard en continu werken, vaak zonder opgemerkt te worden. Dit benadrukt de hardwerkende aard van de mol, die complexe tunnels onder de grond graaft.
• Een mol zijn: In een moderne context kan het ook iemand betekenen die in het geheim werkt of spioneert namens anderen, verwijzend naar de ondergrondse leefomgeving van de mol en zijn heimelijkheid.
• Naar het koninkrijk van de mollen gaan: overleden zijn. De uitdrukking komt van het feit dat mollen onder de grond leven.
• Mollenploeg: een ploegmachine of werktuig dat wordt gebruikt om te ploegen en, meer specifiek, om drainage- en beluchtingsgalerijen in de grond te maken.

CULTURELE EN ARTISTIEKE INVLOED

De invloed van de mol strekt zich uit van verhalen en bijgeloof tot kunst, literatuur en muziek. In de kinderliteratuur is de mol bijvoorbeeld een terugkerend personage, gewaardeerd om zijn wijsheid en eenvoud. In de schilder- en beeldhouwkunst kunnen voorstellingen van mollen de band met de aarde symboliseren of thema’s als mysterie en ontdekking oproepen. De volksmuziek van bepaalde culturen bevat ook verwijzingen naar mollen, wat hun rol in de collectieve verbeelding onderstreept. Door de eeuwen heen heeft de mol de menselijke verbeelding weten te boeien en heeft hij zijn weg gevonden naar onze mythen, verhalen en taal. Deze verhalen, uitdrukkingen en overtuigingen zijn niet alleen een bewijs van de fascinatie die deze wezens opwekken; ze weerspiegelen ook de waarden, hoop en angst van verschillende culturen. Door de folklore van de mol te onderzoeken, ontdekken we niet alleen meer over dit raadselachtige dier, maar ook over onszelf en de samenlevingen waarin deze verhalen zijn ontstaan.